Παρακολουθούμε καθημερινά τις εξελίξεις ενός σύνθετου και συνεχώς μεταβαλλόμενου γεωπολιτικού περιβάλλοντος. Πολεμικές επιχειρήσεις εξελίσσονται στο κοντινό μας περιβάλλον. Μετά τον Ρωσοουκρανικό πόλεμο έχουμε και τις στρατιωτικές συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, ενώ παράλληλα οι μεταναστευτικές ροές και η τρομοκρατία διαμορφώνουν συνθήκες εντάσεων, συντηρώντας ένα ανησυχητικό και ανασφαλές περιβάλλον. Η κλιματική κρίση σε όλα αυτά συνεπικουρεί στη δημιουργία συνθηκών για νέες γεωπολιτικές μεταβολές.
Απέναντι σε όλα αυτά η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) δεν δείχνει την αποφασιστικότητα που αναλογεί σε έναν σημαντικό υπερεθνικό οργανισμό, που σήμερα χαρακτηρίζεται από αναβλητικότητα στη λήψη των αναγκαίων αποφάσεων και στασιμότητα στον σχεδιασμό αντιμετώπισης των προβλημάτων που εξελίσσονται με αρνητικές συνέπειες.
Τα ζητήματα αυτά επηρεάζουν καθολικά τα συμφέροντα των κρατών-μελών και την προστασία- ασφάλεια των πολιτών της ΕΕ.
Σήμερα η ασφάλεια των κρατών δεν επηρεάζεται μόνο από πολεμικές συγκρούσεις, αλλά και από την έλλειψη αναγκαίων πρωτοβουλιών και δράσεων για την κλιματική κρίση και την μη ανάπτυξη βιώσιμων και ανθρώπινων πολιτικών για την μετανάστευση, δημιουργώντας νέες εκδοχές για την ασφάλεια.
Για την αντιμετώπιση των απειλών και για την ασφάλεια των ευρωπαίων πολιτών που δημιουργούν οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις, η ΕΕ πρέπει να επαναπροσδιορίσει τις τους στόχους της και να επικεντρωθεί στον σχεδιασμό για την πλήρη Πολιτική Ολοκλήρωση και Στρατηγική της Αυτονομία.
Από τα τωρινά γεγονότα αναδεικνύεται η αδήριτη ανάγκη πλήρους ανάπτυξης της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Άμυνας και Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑΑ) και την Πολιτική Ένωση των χωρών-μελών της ΕΕ.
Στην επιτάχυνση των αποφάσεων στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ, εκτός από τα επίκαιρα γεγονότα πρέπει να ανακαλέσουμε στην μνήμη μας και μερικά του πρόσφατου παρελθόντος. Αναφέρομαι στην απογοητευτική απόφαση των ΗΠΑ για αποχώρηση των δυνάμεων από το Αφγανιστάν αφήνοντας τον αφγανικό λαό στο έλεος των Ταλιμπάν, στην τροποποίηση των στόχων στρατηγικής των ΗΠΑ με την συμφωνία AUKUS, στον Ρωσοοκρανικό πόλεμο με τις τεράστιες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, στην οικονομία και στο περιβάλλον της ΕΕ, καθώς και στις πολεμικές επιχειρήσεις του Ισραήλ στη Γάζα, όπου καταστρατηγούνται αξίες ανθρωπισμού του πολιτισμένου κόσμου.
Με δεδομένη την κατάσταση σήμερα στην Ουκρανία που έχει βαλτώσει, με ζημιογόνες συνέπειες και για την Ευρώπη, επιβεβαιώνεται η ρήση, ότι καλή είναι η βοήθεια, αλλά πρέπει να στηριζόμαστε και στις δυνάμεις μας, γιατί στην κρίσιμη στιγμή θα βρεθούμε μόνοι μας.
Οι αποφάσεις του Μάαστριχ και της Λισαβώνας για την ΚΕΠΠΑΑ και την εξέλιξη της, πρέπει να ολοκληρωθούν με τη δημιουργία των θεσμικών οργάνων και των στρατιωτικών μηχανισμών στην κατεύθυνση της αυτόνομης ομπρέλας ασφαλείας. Οι προϋποθέσεις υπάρχουν δεδομένου ότι χώρες της ΕΕ ανήκουν στην κατηγορία των μεγάλων στρατιωτικών δυνάμεων, με ισχυρή και ανεπτυγμένη αμυντική βιομηχανία.
Η στρατηγική αυτονομία της ΕΕ δεν αντίκειται στους σκοπούς του ΝΑΤΟ. Αντίθετα προστίθεται ένας αυτόνομος βραχίονας για την ενίσχυση της συμμαχίας. Επίσης στόχος της ΕΕ πρέπει άμεσα να είναι η Πολιτική και Οικονομική ένωση για την οικονομική σύγκλιση και συνοχή των χωρών-μελών. Για να μπουν τα θεμέλια ένωσης με ενιαία πολιτική παρουσία και πρωταγωνιστικό ρόλο στις παγκόσμιες εξελίξεις.
Η ΕΕ πρέπει να λειτουργεί ως ισχυρός υπερεθνικός οργανισμός και να είναι η ασπίδα στις απειλές των κακόβουλων επιθέσεων της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων των κρατών-μελών. Να χτίσει τις βάσεις και τα θεμέλια και να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για διεύρυνση των επιρροών της, ώστε να αναδειχθεί σε υπολογίσιμος γεωπολιτικός παράγοντας. Επειδή δεν γνωρίζουμε το μέλλον της δυτικής Δημοκρατίας, που σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται και από την έκβαση των εκλογών στις ΗΠΑ προσεχώς, πρέπει η Πολιτική ένωση να είναι ισχυρή και όχι μια απλή συνεργασία των χωρών-μελών της. Προέχει η Πολιτική ένωση και μετά η διεύρυνση με χώρες των δυτικών Βαλκανίων και Ουκρανίας, Μολδαβίας, Γεωργίας.
Είναι ευκαιρία για τους Ευρωπαίους πολίτες, στις Ευρωεκλογές του 2024, συλλογικά πλέον, να αναδείξουν τις δημοκρατικές δυνάμεις εκείνες που διαπνέονται από τα ευρωπαϊκά ιδεώδη και τις αξίες, που υπηρέτησαν σπουδαίοι πολιτικοί και οραματιστές της Ενωμένης Ευρώπης, για να ολοκληρωθεί το όραμα για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα της δίκαιης και πολιτισμένης κοινωνίας των πολιτών.
Όλοι μαζί να αγωνιστούμε για μια Ευρώπη, που διαθέτει απαιτούμενα για την ανάπτυξη και την αναγέννηση της, ώστε να καταστεί ισχυρή, στρατηγικά αυτόνομη και αυτοδύναμη να καθορίζει το μέλλον των πολιτών της. Τα σημερινά γεγονότα μας προτρέπουν να αδράξουμε την ευκαιρία, πέρα από την οικονομική και νομισματική ένωση, να προχωρήσουμε στην ανάπτυξη μια ένωσης πολιτικής, ασφάλειας και άμυνας.
*Ο Πάνος Τρυφιάτης είναι Οικονομολόγος—ΔΜΣ Πολιτικής Επιστήμης
Πρώην Αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού